 |
Биъди макси эшон мутаворӣ дар билоди Чин дар шаҳри тахтгоҳ ва баъди дароз шудани сабр бесабр шудани он бузургин, ки ман рафтам, ал-видоъ, худро бар шоҳ арза кунам: «Иммо қадамӣ тунилунӣ мақсудӣ,
Ав улқийа раъсӣ кафуодӣ самма».
Ё пой расонадам ба мақсуду мурод,
Ё сар биниҳам ҳамчу дил аз даст он ҷо.
Ва насиҳати бародарон ӯро суд нодоштан:
«Ё ъозила-л-ошиқина даъа фиатун,
Азаллаҳаллоҳу кайфа туршидуҳо?»
ило охириҳ
Он бузургин гуфт: «Эй ихвони ман!
З-интизор омад ба лаб ин ҷони ман.
Лоуболӣ гаштаам, сабрам намонд,
Мар маро ин сабр дар оташ нишонд.
Тоқати ман з-ин сабурӣ тоқ шуд,
Воқеай ман ибрати ушшоқ шуд.
Ман зи ҷон сер омадам андар фироқ,
Зинда будан дар фироқ омад нифоқ.
Чанд дарди фурқаташ букшад маро,
Сар бибур, то ишқ сар бахшад маро.
Дини ман, аз ишқ зинда будан аст,
Зиндагӣ з-ин ҷону сар нанги ман аст.
Теғ ҳаст аз ҷони ошиқ гардрӯб,
З-он ки сайф афтод «маҳҳоу-з-зунуб».
Чун ғубори тан бишуд, моҳам битофт,
Моҳи ҷони ман ҳавои соф ёфт.
Умрҳо бар табли ишқат, эй санам,
«Инна фӣ мавтӣ ҳаётӣ» мезанам.
Даъвии мурғобиӣ кардаст ҷон,
Кай зи тӯфони бало дорад фиғон?
Баттро з-ишкастани киштӣ чӣ ғам?
Киштияш бар об бас бошад қадам.
Зинда з-ин даъво бувад ҷону танам,
Ман аз ин даъво чӣ гуна тан занам?
Хоб мебинам, вале дар хоб на,
Муддаъӣ ҳастам, вале каззоб на.
Гар маро сад бор ту гардан занӣ,
Ҳамчу шамъам, барфурӯзам равшанӣ.
Оташ ар хирман бигирад пешу пас,
Шабравонро хирмани он моҳ бас.
Карда Юсуфро ниҳону мухтабӣ,
Ҳилати ихвон зи Яъқуби набӣ.
Хуфя кардандаш ба ҳилатсозие,
Кард охир пераҳан ғаммозие.
Он ду гуфтандаш насиҳат дар самар,
Ки макун з-ахтор худро бехабар.
Ҳин, манеҳ бар решҳои мо намак,
Ҳин, махур ин заҳр бар ҷалдиву шак.
Ҷуз ба тадбири яке шайхе хабир,
Чун равӣ? Чун набвадат қалбе басир.
Войи он мурғе, ки норӯйидапар
Барпарад бар авҷу афтад дар хатар.
Ақл бошад мардро болу паре,
Чун надорад ақл, ақли раҳбаре.
Ё музаффар, ё музаффархӯй бош,
Ё назарвар, ё назарварҷӯй бош.
Бе зи мифтоҳи хирад ин қаръи боб
Аз ҳаво бошад, на аз рӯйи савоб.
Оламе дар дом мебин аз ҳаво
В-аз ҷароҳатҳои ҳамранги даво.
Мор истодаст бар сина чу марг,
Дар даҳонаш баҳри сайд ишгарф барг.
Дар ҳашоиш чун ҳашише ӯ бапост,
Мурғ пиндорад, ки ӯ шохи гиёст.
Чун нишинад баҳри хур бар рӯйи барг,
Дарфитад андар даҳони мору марг.
Карда тимсоҳе даҳони хеш боз,
Гирди дандонҳош кирмони дароз.
Аз бақияй хур, ки дар дандон-ш монд,
Кирмҳо рӯйиду бар дандон нишонд.
Мурғакон бинанд кирму қутро,
Марҷ пиндоранд он тобутро.
Чун даҳон пур шуд зи мурғ, ӯ ногаҳон
Даркашадшону фурӯ бандад даҳон.
Ин ҷаҳони пур зи нуқлу пур зи нон
Чун даҳони бози он тимсоҳ дон.
Баҳри кирму тӯъма, эй рӯзитарош,
Аз фани тимсоҳи даҳр омин мабош!
Рӯбаҳ афтад паҳн андар зери хок,
Бар сари хокаш ҳубуби макрнок.
То биёяд зоғи ғофил сӯйи он,
Пойи ӯ гирад ба макр он макрдон.
Садҳазорон макр дар ҳайвон чу ҳаст,
Чун бувад макри башар, к-ӯ меҳтар аст?
Мусҳафе дар каф чу Зайнулобидин,
Ханҷаре пурқаҳр андар остин.
Гӯядат хандон, ки эй мавлои ман!
Дар дили ӯ Бобиле пурсеҳру фан.
Заҳри қотил, сураташ шаҳд асту шир,
Ҳин, марав бе сӯҳбати пири хабир.
Ҷумла лаззоти ҳаво макр асту зарқ,
Сӯзу торикист гирди нури барқ.
Барқ нури кӯтаҳу кизбу маҷоз,
Гирди ӯ зулмоту роҳи ту дароз.
На ба нураш нома тонӣ хондан,
На ба манзил асб донӣ рондан.
Лек ҷурми он ки бошӣ раҳни барқ,
Аз ту рӯ андаркашад анвори Шарқ.
Мекашонад макри барқат бедалел,
Дар мафозай музламе шаб мил-мил.
Бар кӯҳ афтӣ гоҳу дар ҷӯй уфтӣ,
Гаҳ бад-ин сӯ, гаҳ бад-он сӯй уфтӣ,
Худ набинӣ ту далел, эй ҷоҳҷӯ!
В-ар бибинӣ, рӯ бигардонӣ аз ӯ.
Ки сафар кардам дар ин раҳ шаст мил,
Мар маро гумроҳ гӯяд ин далел?
Гар ниҳам ман гӯш сӯйи ин шигифт,
З-амри ӯ роҳам зи сар бояд гирифт.
Ман дар ин раҳ умри худ кардам гарав,
Ҳар чӣ бодо бод, эй хоҷа, бирав!
Роҳ кардӣ, лек дар занни чу барқ,
Ушри он раҳ кун, пайи ваҳйи чу Шарқ.
«Занну ло юғнӣ мина-л-Ҳақ» хондаӣ
В-аз чунон барқе зи шарқӣ мондаӣ.
Ҳай, даро дар киштии мо, эй нажанд!
Ё ту он киштӣ бар ин киштӣ бибанд.
Гӯяд ӯ: «Чун тарк гирам гиру дор?
Чун равам ман дар туфайлат кӯрвор?»
Кӯр бо раҳбар беҳ аз танҳо, яқин,
З-он яке нанг асту сад нанг аст аз ин.
Мегурезӣ аз паша дар каждуме?
Мегурезӣ аз яме ту дар наме?
Мегурезӣ аз ҷафоҳои падар
Дар миёни лутиёну шӯру шар?
Мегурезӣ ҳамчу Юсуф з-андуҳе,
То зи «нартаъ налъаб» афтӣ дар чаҳе?
Дар чаҳ афтӣ з-ин тафарруҷ ҳамчу ӯ,
Мар туро лек он иноятёр ку?
Гар набудӣ он ба дастури падар,
Бар наёвардӣ зи чаҳ то ҳашр сар.
Он падар баҳри дили ӯ изн дод,
Гуфт: «Чун ин аст майлат, хайр бод».
Ҳар зарире, к-аз Масеҳе сар кашад,
ӯ ҷуҳудона бимонад аз рашад.
Қобили зав буд, агарчи кӯр буд,
Шуд аз ин иъроз ӯ кӯру кабуд.
Гӯядаш Исо: «Бизан дар ман ду даст,
Эй амо, кӯҳли азизе бо ман аст.
Аз ман ар кӯрӣ, биёбӣ равшанӣ,
Бар қамиси Юсуфи ҷон барзанӣ».
Кору боре, к-ит расад баъди шикаст,
Андар он иқболу минҳоҷу раҳ аст.
Кору боре, ки надорад пову сар,
Тарк кун, ҳай пирхар, эй пирхар!
Ғайри пир, устоду сарлашкар мабод,
Пири гардун не, вале пири рашод.
Дарзамон чун пирро шуд зердаст,
Рӯшноӣ дид он зулматпараст.
Шарт таслим аст, на кори дароз,
Суд набвад дар залолат турктоз.
Менаҷӯям з-ин сипас роҳи асир,
Пир ҷӯям, пир ҷӯям, пир, пир.
Пир бошад нардбони осмон,
Тир паррон аз кӣ гардад? Аз камон.
На зи Иброҳим Намруди гарон
Кард бо каргас сафар бар осмон?
Аз ҳаво шуд сӯйи боло ӯ басе,
Лек бар гардун напаррад каргасе.
Гуфташ Иброҳим: «Эй марди сафар!
Каргасат ман бошам, инат хубтар.
Чун зи ман созӣ ба боло нардбон,
Бе паридан барравӣ бар осмон.
Ончунон ки меравад то Ғарбу Шарқ,
Бе зи зоду роҳила, дил ҳамчу барқ.
Ончунон ки меравад шаб з-иғтироб,
Ҳисси мардум, шаҳрҳо дар вақти хоб.
Ончунон ки ориф аз роҳи ниҳон,
Хуш нишаста меравад дар сад ҷаҳон.
Гар надодасташ чунин рафтор даст,
Ин хабарҳо з-он вилоят аз кӣ аст?
Ин хабарҳо в-ин ривоёти муҳиқ,
Садҳазорон пир бар вай муттафиқ.
Як хилофе не миёни ин уюн,
Ончунон ки ҳаст дар илми зунун.
Он таҳаррӣ омад андар лайли тор
В-ин ҳузури Каъбаву васти наҳор.
Хез, эй Намруд, пар ҷӯй аз касон,
Нардбоне н-оядат з-ин каргасон.
Ақли ҷузвӣ каргас омад, эй муқил!
Парри ӯ бо ҷифахорӣ муттасил.
Ақли абдолон чу парри Ҷабрайил
Мепарад то зилли сидра мил-мил.
Бози султонам, гашам, некӯпаям,
Фориғ аз мурдораму каргас наям.
Тарки каргас кун, ки ман бошам касат,
Як пари ман беҳтар аз сад каргасат».
«Чанд бар амё давонӣ асбро?
Бояд усто пешарову касбро.
Хештан расво макун дар шаҳри Чин,
Оқиле ҷӯ, хеш аз вай дармачин.
Он чӣ гӯяд он Фалотуни замон,
Ҳин, ҳаво бигзору рав бар вифқи он.
Ҷумла мегӯянд андар Чин ба ҷид
Баҳри шоҳи хештан, ки «лам ялид».
Шоҳи мо худ ҳеч фарзанде назод,
Балки сӯйи хеш занро раҳ надод».
Ҳар кӣ аз шоҳон, аз ин навъаш нагуфт,
Гарданаш бо теғи буррон кард ҷуфт.
Шоҳ гӯяд: «Чунки гуфтӣ ин мақол,
Ё бикун собит ки дорам ман аёл.
Мар маро духтар, агар собит кунӣ,
Ёфтӣ аз теғи тезам оминӣ.
В-арна бешак ман бибуррам ҳалқи ту,
Баркашам аз сӯфии ҷон далқи ту».
Сар нахоҳӣ бурд ҳеч аз теғ ту,
Эй бигуфта лофи кизбомеғ ту.
Бингар, эй аз ҷаҳл гуфта ноҳақе,
Пур зи сарҳои бурида хандақе.
Хандақе аз қаъри хандақ то гулӯ
Пур зи сарҳои бурида з-ин ғулӯ.
Ҷумла андар кори ин даъво шуданд,
Гардани худро бад-ин даъво заданд.
Ҳон, бибин инро ба чашми эътибор,
Инчунин даъво маяндешу маёр.
Талх хоҳӣ кард бар мо умри мо,
Кай бар ин медорад, эй додар, туро?
Гар равад сад сол он, к-огоҳ нест,
Бар амо, он аз ҳисоби роҳ нест.
Бе салоҳе дармарав дар маърака,
Ҳамчу бебокон марав дар таҳлука».
Ин ҳама гуфтанду гуфт он носабур,
Ки маро з-ин гуфтаҳо ояд нуфур.
Сина пуроташ маро чун минқал аст,
Кишт комил гашт вақти минҷал аст.
Садрро сабре буд, акнун он намонд,
Бар мақоми сабр, ишқ оташ нишонд.
Сабри ман мурд он шабе, ки ишқ зод,
Даргузашт ӯ, ҳозиронро умр бод.
Эй муҳаддис, аз хитобу аз хутуб,
З-он гузаштам, оҳани сарде макӯб.
Сарнагунам, ҳай! Раҳо кун пойи ман,
Фаҳм ку дар ҷумлаи аҷзои ман?
Уштурам ман, то тавонам мекашам,
Чун фитодам зор, бо куштан х(в)ашам.
Пурсари мақтӯъ, агар сад хандақ аст,
Пеши дарди ман мизоҳи мутлақ аст.
Ман нахоҳам зад дигар аз хавфу бим
Инчунин табли ҳаво зери гилем.
Ман алам акнун ба саҳро мезанам,
Ё сарандозиву ё рӯйи санам.
Ҳалқ гар набвад сазои он шароб,
Он бурида беҳ ба шамшеру зироб.
Дида к-ӯ набвад зи васлаш дар фиреҳ,
Ончунон дида сапеду кӯр беҳ.
Гӯш, к-он набвад сазои рози ӯ
Барканаш, ки набвад он бар сар накӯ.
Андар он дасте, ки набвад он нисоб,
Он шикаста беҳ ба сотури қасоб.
Ончунон пое, ки аз рафтори ӯ,
Ҷон напайвандад ба наргисзори ӯ.
Ончунон по дар ҳадид авлотар аст,
К-ончунон по оқибат дарди сар аст.
Страница 116/140
|
Первая тетрадь
