|
|
 |
|
|
|
|
|
 |
Шестая тетрадь |
|
 |
Рафтани писарони султон ба ҳукми он ки «ал-инсону ҳарисун ало мо мунеъ» Мо бандагии хеш намудем, валекин
Хӯйи бади ту банда надонист харидан.
ба сӯйи он қалъаи «мамнӯъун анҳу». Он ҳама васийятҳо ва андарзҳои падарро зери по ниҳоданд, то дар чоҳи бало афтоданд ва мегуфтанд эшонро нуфуси лаввома: «а лам яътикум назирун», эшон мегуфтанд гирёну пушаймон: «лав кунно насмаъу ав наъқилу мо кунно фӣ асҳоби-с-саъир»
Ин сухан поён надорад, он фариқ
Баргирифтанд аз пайи он диж тариқ.
Бар дарахти гандуми манҳӣ заданд,
Аз тавилай мухлисон берун шуданд.
Чун шуданд аз манъу наҳйаш гармтар,
Сӯйи он қалъа бароварданд сар.
Бар ситези қавли шоҳи муҷтабо
То ба қалъай сабрсӯзи ҳушрабо.
Омаданд аз рағми ақли пандтӯз
Дар шаби торик баргашта зи рӯз.
Андар он қалъай хуши зоту-с-сувар
Панҷ дар дар баҳру панҷе сӯйи бар.
Панҷ аз он чун ҳис ба сӯйи рангу бӯ,
Панҷ аз он чун ҳисси ботин розҷӯ.
З-он ҳазорон сурату нақшу нигор
Мешуданд аз сӯ ба сӯ, хуш, беқарор.
З-ин қадаҳҳои сувар кам бош маст,
То нагардӣ буттарошу бутпараст.
Аз қадаҳҳои сувар бигзар, маист,
Бода дар ҷом аст, лек аз ҷом нест.
Сӯйи бодабахш бигшо паҳн фам,
Чун расад бода, наёяд ҷом кам.
Одамо, маънии дилбандам биҷӯй,
Тарки қишру сурати гандум бигӯй.
Чунки реге орд шуд баҳри Халил,
Дон, ки маъзул аст гандум, эй набил!
Сурат аз бесурат ояд дар вуҷуд,
Ҳамчунон, к-аз оташе зодаст дуд.
Камтарин айби мусаввар дар хисол,
Чун паёпай бинияш, ояд малол.
Ҳайрати маҳз орадат бесуратӣ,
Зода сад гун олат аз беолатӣ.
Бе зи дасте дастҳо бофад ҳаме,
Ҷони ҷон созад мусаввар одаме.
Ончунон, к-андар дил аз ҳаҷру висол
Мешавад бофида гуногун хаёл.
Ҳеч монад ин муассир бо асар?
Ҳеч монад бонгу навҳа бо зарар?
Навҳаро сурат зарар бесурат аст,
Даст хоянд аз зарар, к-иш нест даст.
Ин масал нолоиқ аст, эй мустадил!
Ҳилаи тафҳимро «ҷаҳду-л-муқил».
Сунъи бесурат бикорад сурате,
Тан бирӯяд бо ҳавосу олате.
То чӣ сурат бошад он, бар вифқи х(в)ад,
Андарорад ҷисмро дар неку бад.
Сурати неъмат бувад, шокир шавад,
Сурати мӯҳлат бувад, собир шавад.
Сурати раҳме бувад, болон шавад,
Сурати захме бувад, нолон шавад.
Сурати шаҳре бувад, гирад сафар,
Сурати тире бувад, гирад сипар.
Сурати хубон бувад, ишрат кунад,
Сурати ғайбе бувад, хилват кунад.
Сурати мӯҳтоҷӣ орад сӯйи касб,
Сурати бозуварӣ орад ба ғасб.
Ин зи ҳад в-андозаҳо бошад бурун
Доъии феъл аз хаёли гунагун.
Бениҳоят кешҳову пешаҳо,
Ҷумла зилли сурати андешаҳо.
Бар лаби бом истода қавм х(в)аш,
Ҳар якеро бар замин бин сояаш.
Сурати фикр аст бар боми машид,
В-он амал чун соя бар аркон падид.
Феъл бар аркону фикрат муктатам,
Лек дар таъсиру вуслат ду ба ҳам.
Он сувар дар базм, к-аз ҷоми хушист,
Фоидай ӯ бехудиву беҳушист.
Сурати марду зану лаъбу ҷимоъ
Фоида-ш беҳушии вақти виқоъ.
Сурати нону намак, к-он неъмат аст,
Фоида-ш он қуввати бесурат аст.
Дар масоф он сурати теғу сипар
Фоида-ш бесуратӣ, яъне зафар.
Мадраса-в таълиқу суратҳои вай,
Чун ба дониш муттасил шуд, гашт тай.
Ин сувар чун бандаи бесуратанд,
Пас чаро дар нафйи соҳибнеъматанд?
Ин сувар дорад зи бесурат вуҷуд,
Чист пас бар мӯҷиди хешаш ҷуҳуд?
Худ аз ӯ ёбад зуҳур инкори ӯ,
Нест ғайри акс худ ин кори ӯ.
Сурати девору сақфи ҳар макон
Сояи андешаи меъмор дон.
Гарчи худ андар маҳалли ифтикор
Нест сангу чӯбу хиште ошкор.
Фоили мутлақ яқин бесурат аст,
Сурат андар дасти ӯ чун олат аст.
Гаҳ-гаҳ он бесурат аз катми адам
Мар суварро рӯ намояд аз карам.
То мадад гирад аз ӯ ҳар сурате
Аз камолу аз ҷамолу қудрате.
Боз бесурат чу пинҳон кард рӯ,
Омаданд аз баҳри кад дар рангу бӯ.
Сурате аз сурати дигар камол
Гар биҷӯяд, бошад он айни залол.
Пас чӣ арза мекунӣ, эй бегуҳар,
Эҳтиёҷи худ ба мӯҳтоҷе дигар?
Чун сувар банда-ст, бар Яздон магӯ,
Зан мабар сурат, ба ташбеҳаш маҷӯ.
Дар тазаррӯъ ҷӯю дар ифнои хеш,
К-аз тафаккур ҷуз сувар н-ояд ба пеш.
В-ар зи ғайри суратат набвад фиреҳ,
Сурате, к-он бе ту зояд дар ту беҳ.
Сурати шаҳре, ки он ҷо меравӣ,
Завқи бесурат кашидат, эй равӣ!
Пас ба маънӣ меравӣ то ломакон,
Ки хушӣ ғайри макон асту замон.
Сурати ёре, ки сӯйи ӯ шавӣ,
Аз барои мӯнисияш меравӣ.
Пас ба маънӣ сӯйи бесурат шудӣ,
Гарчи з-он мақсуд ғофил омадӣ.
Пас ҳақиқат Ҳақ бувад маъбуди кул,
К-аз пайи завқ аст сайрони субул.
Лек баъзе рӯ суйи дум кардаанд,
Гарчи сар асл аст, сар гум кардаанд.
Лек он сар пеши ин золони гум
Медиҳад доди сарӣ аз роҳи дум.
Он зи сар меёбад он дод, ин зи дум,
Қавми дигар пову сар карданд гум.
Чунки гум шуд ҷумла, ҷумла ёфтанд,
Аз камомад сӯйи кул биштофтанд.
Страница 106/140
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
Первая тетрадь