 |
Бори дигар руҷӯъ кардан ба қиссаи сӯфӣ ва қозӣ Гуфт сӯфӣ: «Дар қисоси як қафо
Сар нашояд бод додан аз амо.
Хирқаи таслим андар гарданам
Бар ман осон кард силӣ х(в)арданам».
Дид сӯфӣ хасми худро сахт зор,
Гуфт: «Агар мушташ занам ман хасмвор,
ӯ ба як муштам бирезад чун расос,
Шоҳ фармояд маро заҷру қасос.
Хайма вайрон асту бишкаста ватад,
ӯ баҳона меҷувад, то дарфитад.
Баҳри ин мурда, дареғ ояд, дареғ,
Ки қасосам афтад андар зери теғ».
Чун наметонист каф бар хасм зад,
Азмаш он шуд, к-иш суйи қозӣ барад.
Ки тарозуи Ҳақ асту кайлааш,
Махлас аст аз макри деву ҳилааш.
Ҳаст ӯ миқрози аҳқоду ҷидол,
Қотеъи ҷанги ду хасму қилу қол.
Дев дар шиша кунад афсуни ӯ,
Фитнаҳо сокин кунад қонуни ӯ.
Чун тарозу дид хасми пуртамаъ,
Саркашӣ бигзораду гардад табаъ.
В-ар тарозу нест, гар афзун диҳиш,
Аз қисам, розӣ нагардад огаҳиш.
Ҳаст қозӣ раҳмату дафъи ситез,
Қатрае аз баҳри адли растахез.
Қатра гарчи хурду кӯтаҳпо бувад,
Лутфи оби баҳр аз ӯ пайдо бувад.
Аз ғубор ар пок дорӣ килларо,
Ту зи як қатра бибинӣ Даҷларо.
Ҷузвҳо бар ҳоли кулҳо шоҳид аст,
То сабақ ғаммози хуршед омадаст.
Он қасам бар ҷисми Аҳмад ронд Ҳақ,
Он чӣ фармудаст «куллан ва-ш-шафақ».
Мӯр бар дона чаро ларзон будӣ,
Гар аз он як дона хирман дон будӣ?
Бар сари ҳарф о, ки сӯфӣ бедил аст,
Дар мукофоти ҷафо мустаъҷил аст.
Эй ту карда зулмҳо, чун хушдилӣ?
Аз тақозои мукофӣ ғофилӣ?
Ё фаромӯшат шудаст аз кардаҳот,
Ки фурӯ овехт ғафлат пардаҳот.
Гарна хасмиҳостӣ андар қафот,
Ҷирми гардун рашк бурдӣ бар сифот.
Лек маҳбусӣ барои он ҳуқуқ,
Андак-андак узр мехоҳ аз уқуқ.
То ба як борат нагирад мӯҳтасиб,
Оби худ равшан кун акнун бо муҳиб.
Рафт сӯфӣ сӯйи он силизанаш,
Даст зад чун муддаъӣ дар доманаш.
Андаровардаш бари қозӣ кашон,
К-ин хари идборро бар хар нишон.
Ё ба захми дарра ӯро деҳ ҷазо,
Ончунон ки ройи ту бинад сазо.
К-он ки аз заҷри ту мирад дар димор,
Бар ту товон нест, он бошад ҷубор.
Дар ҳаду таъзири қозӣ ҳар кӣ мурд,
Нест бар қозӣ замон, к-ӯ нест хурд.
Ноиби Ҳаққ асту сояй адли Ҳақ,
Ойинай ҳар мустаҳиққу мустаҳақ.
К-ӯ адаб аз баҳри мазлуме кунад,
На барои ирзу хашму дахли х(в)ад.
Чун барои Ҳаққу рӯзи оҷила-ст,
Гар хатое шуд, дият бар оқила-ст.
Он ки баҳри худ занад, ӯ зомин аст,
В-он ки баҳри Ҳақ занад ӯ омин аст.
Гар падар зад мар писаррову бимурд,
Он падарро хунбаҳо бояд шумурд.
З-он ки ӯро баҳри кори хеш зад,
Хидмати ӯ ҳаст воҷиб бар валад.
Чун муаллим зад сабиро, шуд талаф,
Бар муаллим нест чизе, «ло тахаф».
К-он муаллим ноиб афтоду амин,
Ҳар аминро ҳаст ҳукмаш ҳамчунин.
Нест воҷиб хидмати усто бар ӯ,
Пас набуд усто ба заҷраш корҷӯ.
В-ар падар зад, ӯ барои худ задаст,
Лоҷарам аз хунбаҳо додан нараст.
Пас худиро сар бибур, эй зулфиқор,
Бехуде шав, фоние дарвешвор.
Чун шудӣ бехуд, ҳар он чӣ ту кунӣ,
«Мо рамайта из рамайта», оминӣ.
Он замон бар Ҳақ бувад, на бар амин,
Ҳаст тафсилаш ба фиқҳ андар мубин.
Ҳар дуконерост савдое дигар,
Маснавӣ дуккони фақр аст, эй писар!
Дар дукони кафшгар чарм аст хуб,
Қолаби кафш аст, агар бинӣ ту чӯб.
Пеши баззозон қазу адкан бувад,
Баҳри газ бошад, агар оҳан бувад.
Маснавии мо дукони ваҳдат аст,
Ғайри воҳид ҳар чӣ бинӣ, он бут аст.
Бут ситудан баҳри доми омаро
Ҳамчунон дон, «ка-л-ғарониқ ал-уло».
Хонадаш дар сураи «Ва-н-наҷм» зуд,
Лек он фитна буд, аз сура набуд.
Ҷумла куффор он замон соҷид шуданд,
Ҳам сире буд он, ки сар бар дар заданд.
Баъд аз ин ҳарфест печопечу дур,
Бо Сулаймон бошу девонро машӯр.
Ҳин, ҳадиси сӯфиву қозӣ биёр,
В-он ситамкори заъифи зори зор.
Гуфт қозӣ: «Саббити-л-арш, эй писар!
То бар ӯ нақше кунам аз хайру шар.
Ку зананда? Ку маҳалли интиқом?
Ин хаёле гаштааст андар сақом.
Шаръ баҳри зиндагону ағниёст,
Шаръ бар асҳоби гӯристон куҷост?»
Он гурӯҳе, к-аз фақирӣ бесаранд,
Сад ҷиҳат з-он мурдагон фонитаранд.
Мурда аз як рӯст фонӣ дар газанд,
Сӯфиён аз сад ҷиҳат фонӣ шуданд.
Марг як қатл аст в-ин сесад ҳазор,
Ҳар якеро хунбаҳое бешумор.
Гарчи кушт ин қавмро Ҳақ борҳо,
Рехт баҳри хунбаҳо анборҳо.
Ҳамчу Ҷирҷисанд ҳар як дар сирор,
Кушта гашта, зинда гашта шаст бор.
Кушта аз завқи синони додгар,
Мебисӯзад, ки бизан захме дигар.
Валлаҳ аз ишқи вуҷуди ҷонпараст,
Кушта бар қатли дувум ошиқтар аст.
Гуфт қозӣ: «Ман қазодори ҳайам,
Ҳокими асҳоби гӯристон кайам?
Ин ба сурат гар на дар гӯр аст паст,
Гӯрҳо дар дудмоншон омадаст.
Бас бидидӣ мурда андар гӯр ту,
Гӯрро дар мурда бин, эй кӯр ту!
Гар зи гӯре хишт бар ту уфтод,
Оқилон аз гӯр кай хоҳанд дод?
Гирди хашму кинаи мурда магард,
Ҳин, макун бо нақши гармоба набард.
Шукр кун, ки зиндае бар ту назад,
К-он ки зинда рад кунад, Ҳақ кард рад.
Хашми аҳё хашми Ҳаққу захми ӯст,
Ки ба Ҳақ зиндаст он покизапӯст.
Ҳақ бикушт ӯрову дар поча-ш дамид,
Зуд қассобона пӯст аз вай кашид.
Нафх дар вай боқӣ омад то маоб,
Нафхи Ҳақ набвад чу нафхай он қасоб.
Фарқ бисёр аст байна-н-нафхатайн,
Ин ҳама зайн асту он сарҷумла шайн.
Ин ҳаёт аз вай буриду шуд музир
В-он ҳаёт аз нафхи Ҳақ шуд мустамир.
Ин дам он дам нест, к-ояд он ба шарҳ,
Ҳин, баро з-ин қаъри чаҳ болои сарҳ.
Несташ бар хар нишондан муҷтаҳад,
Нақши ҳезумро касе бар хар ниҳад?
Бар нишасти ӯ на пушти хар сазад,
Пушти тобутеш авлотар сазад.
Зулм чӣ бвад? Вазъи ғайри мавзеъаш,
Ҳин, макун дар ғайри мавзеъ зоеъаш».
Гуфт сӯфӣ: «Пас раво дорӣ, ки ӯ
Силиям зад, беқасосу бетасӯ?
Ин раво бошад, ки хархирсе қалош
Сӯфиёнро сафъ андозад ба лош?»
Гуфт қозӣ: «Ту чӣ дорӣ бешу кам?»
Гуфт: «Дорам дар ҷаҳон ман шаш дирам».
Гуфт қозӣ: «Се дирам ту харҷ кун,
Он се дигарро ба ӯ деҳ бесухун,
Зору ранҷур асту дарвешу заъиф,
Се дирам дарбоядаш тарра-в рағиф».
Бар қафои қозӣ афтодаш назар,
Аз қафои сӯфӣ он буд хубтар.
Рост мекард аз пайи силиш даст,
Ки қасоси силиям арзон шудаст.
Сӯйи гӯши қозӣ омад баҳри роз,
Силие овард қозиро фароз.
Гуфт: «Ҳар шашро бигиред, эй ду хасм!
Ман шавам озод бехархошу васм».
Саҳифаи 47/140
|
دفتریکوم
