 |
Қиссаи султон Маҳмуд ва ғуломи ҳинду Раҳматуллоҳи алайҳи гуфтааст,
Зикри шаҳ Маҳмуди ғозӣ суфтааст.
К-аз ғазои Ҳинд пеши он ҳумом
Дар ғанимат уфтодаш як ғулом.
Пас халифа-ш карду бар тахташ нишонд,
Бар сипаҳ бигзидашу фарзанд хонд.
Тӯлу арзу васфи қиссай тӯ ба тӯ,
Дар каломи он бузурги дин биҷӯ.
Ҳосил он кӯдак бар ин тахти нузор
Шиста паҳлӯи қубоди шаҳрёр.
Гиря кардӣ, ашк мерондӣ ба сӯз,
Гуфт шаҳ ӯро, ки эй пирӯзрӯз!
Аз чӣ гирйӣ? Давлатат шуд ногувор?
Фавқи амлокӣ, қарини шаҳрёр.
Ту бар ин тахту вазирону сипоҳ
Пеши тахтат саф зада чун наҷму моҳ.
Гуфт кӯдак: «Гиряам з-он аст зор,
Ки маро модар дар он шаҳру диёр
Аз туам таҳдид кардӣ ҳар замон:
Бинамат дар дасти Маҳмуд Арслон!
Пас падар мар модарамро дар ҷавоб
Ҷанг кардӣ, к-ин чӣ хашм асту азоб?
Менаёбӣ ҳеч нафрине дигар
З-инчунин нафрини мӯҳлик саҳлтар?
Сахт бераҳмиву бас сангиндилӣ,
Ки ба сад шамшер ӯро қотилӣ.
Ман зи гуфти ҳар ду ҳайрон гаштаме,
Дар дил уфтодӣ маро биму ғаме.
То чӣ дӯзаххӯст Маҳмуд, эй аҷаб,
Ки масал гаштаст дар вайлу кураб.
Ман ҳамеларзидаме аз бими ту,
Ғофил аз икрому аз таъзими ту.
Модарам ку, то бибинад ин замон,
Мар маро бар тахт, эй шоҳи ҷаҳон!»
Фақр он маҳмуди туст, эй бесиъат
Табъ аз ӯ доим ҳаметарсонадат.
Гар бидонӣ раҳми ин Маҳмуди род,
Хуш бигӯйӣ: «Оқибат маҳмуд бод».
Фақр он маҳмуди туст, эй бимдил,
Кам шунав з-ин модари табъи музил.
Чун шикори фақр гардӣ ту яқин,
Ҳамчу кӯдак ашк борӣ явми дин.
Гарчи андар парвариш тан модар аст,
Лек аз сад душманат душмантар аст.
Тан чу шуд бемор, доруҷӯ-т кард
В-ар қавӣ шуд, мар туро тоғут кард.
Чун зиреҳ дон ин тани пурҳайфро,
Не шиторо шояду на сайфро.
Ёри бад некӯст баҳри сабрро,
Ки гушояд сабр кардан садрро.
Сабри маҳ бо шаб мунаввар дорадаш,
Сабри гул бо хор азфар дорадаш.
Сабри шер андар миёни фарсу хун
Карда ӯро ноъиши «ибну-л-лабун».
Сабри ҷумлай анбиё бо мункирон,
Кардашон хоси Ҳақу соҳибқирон.
Ҳар киро бинӣ яке ҷомай дуруст,
Дон, ки ӯ онро ба сабру касб ҷуст.
Ҳар киро дидӣ бараҳна-в бенаво,
Ҳаст бар бесабрии ӯ он гуво.
Ҳар ки муставҳиш бувад, пурғусса ҷон,
Карда бошад бо дағое иқтирон.
Сабр агар кардиву илфи бовафо,
Аз фироқи ӯ нахӯрдӣ ин қафо.
Хӯй бо Ҳақ сохтӣ, чун ангубин,
Бо лабан, ки «ло уҳиббу-л-офилин».
Лоҷарам танҳо намондӣ ҳамчунон,
К-оташе монда ба роҳ аз корвон.
Чун зи бесабрӣ қарини ғайр шуд,
Дар фироқаш пурғаму бехайр шуд.
Сӯҳбатат чун ҳаст зарри даҳдаҳӣ,
Пеши хоин чун амонат мениҳӣ?
Хӯй бо ӯ кун, к-амонатҳои ту
Омин ояд аз уфулу аз уту.
Хӯй бо ӯ кун, ки хӯро офарид,
Хӯйҳои анбиёро парварид,
Баррае бидҳӣ, рама бозат диҳад,
Парварандай ҳар сифат худ раб бувад,
Барра пеши гург амонат мениҳӣ,
Гургу Юсуфро мафармо ҳамраҳӣ.
Гург агар бо ту намояд рӯбаҳӣ,
Ҳин, макун бовар, ки нояд з-ӯ беҳӣ.
Феъли ҳар ду бегумон пайдо шавад.
Ҷоҳил ар бо ту намояд ҳамдилӣ,
Оқибат захмат занад аз ҷоҳилӣ.
ӯ ду олат дораду хунсо бувад,
ӯ закарро аз занон пинҳон кунад,
То ки худро хоҳари эшон кунад.
Шулла аз мардон ба каф пинҳон кунад,
То ки худро ҷинси он мардон кунад.
Гуфт Яздон з-он куси мактуми ӯ
Шуллае созем бар хартуми ӯ.
То ки биноёни мо з-он зӯзалол,
Дарнаёянд аз фани ӯ дар ҷувол.
Ҳосил он, к-аз ҳар закар н-ояд нарӣ,
Ҳин, зи ҷоҳил тарс, агар донишварӣ.
Дӯстии ҷоҳили ширинсухан
Кам шунав, к-он ҳаст чун самми куҳан.
«Ҷони модар! Чашми равшан» гӯядат,
Ҷуз ғаму ҳасрат аз он н-афзӯядат.
Мар падарро гӯяд он модар ҷиҳор,
Ки зи мактаб баччаам шуд бас низор.
Аз зани дигар гараш овардие,
Бар вай ин ҷавру ҷафо кам кардие.
«Аз ҷузи ту гар будӣ ин баччаам,
Ин фишор он зан бигуфтӣ низ ҳам».
Ҳин, биҷеҳ з-ин модару тибои ӯ,
Силии бобо беҳ аз ҳалвои ӯ.
Ҳаст модар нафсу бобо ақли род,
Аввалаш тангиву охир сад гушод.
Эй диҳандай ақлҳо, фарёд рас,
То нахоҳӣ ту, нахоҳад ҳеч кас.
Ҳам талаб аз тусту ҳам он некуӣ,
Мо кием? Аввал туӣ, охир туӣ.
Ҳам бигӯ ту, ҳам ту бишнав, ҳам ту бош,
Мо ҳама лошем бо чандин тарош.
З-ин ҳавола рағбат афзо дар суҷуд,
Коҳилии ҷабр мафристу хумуд.
Ҷабр бошад парру боли комилон,
Ҷабр ҳам зиндону банди коҳилон.
Ҳамчу оби Нил дон ин ҷабрро,
Об мӯъминрову хун мар габрро.
Бол бозонро суйи султон барад,
Бол зоғонро ба гӯристон барад.
Бозгард акнун ту дар шарҳи адам,
Ки чу позаҳр асту пиндориш сам.
Ҳамчу ҳиндубачча, ҳин, эй хоҷатош,
Рав, зи Маҳмуди адам тарсон мабош.
Аз вуҷуде тарс, к-акнун дар вайӣ,
Он хаёлат лошайу ту лошайӣ.
Лошайе бар лошайе ошиқ шудаст,
Ҳеч не мар ҳеч неро раҳ задаст.
Чун бурун шуд ин хаёлот аз миён,
Гашт номаъқули ту бар ту баён.
Саҳифаи 45/140
|
دفتریکوم
