 |
Бозомадани шоир баъди чанд сол ба умеди ҳамон сила ва ҳазор динор фармудани шоҳ бар қоидаи хеш ва гуфтани вазири нав, ҳам Ҳасан ном шоҳро, ки ин сахт бисёр аст ва моро харҷҳост ва хазина холист ва ман ӯро ба даҳяки он хушнуд кунамБаъди соле чанд баҳри ризқу кашт
Шоир аз фақру аваз мӯҳтоҷ гашт.
Гуфт: «Вақти фақру тангии ду даст
Ҷустуҷӯйи озмуда беҳтар аст.
Даргаҳеро, к-озмудам дар карам,
Ҳоҷати навро бад-он ҷониб барам».
Маънии Аллоҳ гуфт он сибвайҳ:
«Ювлаҳуна фил-ҳавоиҷ ҳум ладайҳ».
Гуфт: «Алиҳно фӣ хавоиҷно илайк
Ва-л-тамасноҳо ваҷадноҳо ладайк».
Сад ҳазорон оқил андар вақти дард
Ҷумла нолон пеши он дайёни фард.
Ҳеч девонай фаливе ин кунад,
Бар бахиле, оҷизе, кудя танад?
Гар надидандӣ ҳазорон бор беш,
Оқилон кай ҷон кашидандиш пеш?
Балки ҷумлай моҳиён дар мавҷҳо,
Ҷумлаи паррандагон бар авҷҳо.
Пилу гургу ҳайдари ишкор низ,
Аждаҳои зафту мӯру мор низ.
Балки хоку боду обу ҳар шарор
Моя з-ӯ ёбанд ҳам дай, ҳам баҳор.
Ҳар дамаш лоба кунад ин осмон,
Ки фурӯ магзорам, эй Ҳақ як замон.
Устуни ман исмату ҳифзи ту аст,
Ҷумла матвийи ямини он ду даст.
В-ин замин гӯяд, ки дорам барқарор,
Эй ки бар обам ту кардастӣ савор.
Ҷумлагон киса аз ӯ бардӯхтанд,
Додани ҳоҷат аз ӯ омӯхтанд.
Ҳар набийе з-ӯ бароварда барот,
«Истиъину минҳу сабран ав салот».
Ҳин! Аз ӯ хоҳед, на аз ғайри ӯ,
Об дар ям ҷӯ, маҷӯ дар хушкҷӯ.
В-ар бихоҳӣ аз дигар, ҳам ӯ диҳад,
Бар кафи майлаш сахо ҳам ӯ ниҳад.
Он ки мӯъризро зи зар Қорун кунад,
Рӯ бад-ӯ орӣ ба тоат, чун кунад?
Бори дигар шоир аз савдои дод
Рӯй сӯйи он шаҳи мӯҳсин ниҳод.
Ҳадяи шоир чӣ бошад? Шеъри нав,
Пеши мӯҳсин ораду бинҳад гарав.
Мӯҳсинон бо сад атову ҷуду бир
Зар ниҳода, шоиронро мунтазир.
Пешашон шеъре беҳ аз сад танги шаър,
Хоса шоир, к-ӯ гуҳар орад зи қаър.
Одамӣ аввал ҳариси нон бувад,
З-он ки қуту нон сутуни ҷон бувад.
Сӯйи касбу сӯйи ғасбу сар ҳиял,
Ҷон ниҳода бар каф аз ҳирсу амал.
Чун ба нодир гашт мустағнӣ зи нон,
Ошиқи ном асту мадҳи шоирон.
То ки аслу фасли ӯро бардиҳанд,
Дар баёни фазли ӯ минбар ниҳанд.
То ки карру фарру зарбахшии ӯ
Ҳамчу анбар бӯ диҳад дар гуфтугӯ.
Халқи мо, бар сурати худ кард Ҳақ,
Васфи мо аз васфи ӯ гирад сабақ.
Чунки он халлоқ шукру ҳамдҷӯст,
Одамиро мадҳҷӯйӣ низ хӯст.
Хоса марди Ҳақ, ки дар фазл аст чуст,
Пур шавад з-он бод чун хики дуруст.
В-ар набошад аҳл, з-он боди дурӯғ
Хик бидридаст, кай гирад фурӯғ?
Ин масал аз худ нагуфтам, эй рафиқ,
Сарсарӣ машнав, чу аҳливу муфиқ.
Ин паямбар гуфт, чун бишнид қадҳ,
Ки чаро фарбеҳ шавад Аҳмад ба мадҳ?
Рафт шоир сӯйи он шоҳу бибурд
Шеър андар шукри эҳсон, к-он намурд.
Мӯҳсинон мурданду эҳсонҳо бимонд,
Эй хунук онро ки ин маркаб биронд.
Золимон мурданду монд он зулмҳо,
Войи ҷоне, к-ӯ кунад макру даҳо.
Гуфт пайғамбар: «Хунук онро ки ӯ
Шуд зи дунё, монд аз ӯ феъли накӯ».
Мурд мӯҳсин, лек эҳсонаш намурд,
Назди Яздон дину эҳсон нест хурд.
Войи он, к-ӯ мурду исёнаш намурд,
То напиндорӣ ба марг ӯ ҷон бибурд.
Ин раҳо кун, з-он ки шоир бар гузар
Вомдор асту қавӣ мӯҳтоҷи зар.
Бурд шоир шеър сӯйи шаҳрёр
Бар умеди бахшишу эҳсони пор.
Нозанин шеъре пур аз дурри дуруст,
Бар умеду бӯйи икроми нахуст.
Шоҳ ҳам бар хӯйи худ гуфташ ҳазор,
Чун чунин буд одати он шаҳрёр.
Лек ин бор он вазири пур зи ҷуд
Бар буроқи из зи дунё рафта буд.
Бар мақоми ӯ вазири нав раис
Гашта, лекин сахт бераҳму хасис.
Гуфт: «Эй шаҳ! Харҷҳо дорем мо,
Шоиреро набвад ин бахшиш сазо.
Ман ба рубъи ушри ин, эй муғтанам,
Марди шоирро хушу розӣ кунам».
Халқ гуфтандаш, ки ӯ аз пеши даст
Даҳ ҳазорон з-ин диловар бурдааст.
Баъди шаккар килкхоӣ чун кунад?
Баъди султонӣ гадоӣ чун кунад?
Гуфт: «Бифшорам варо андар фишор,
То шавад зору низор аз интизор.
Он гаҳ ар хокаш диҳам аз роҳ ман,
Даррабояд ҳамчу гулбарг аз чаман.
Ин ба ман бигзор, к-устодам дар ин,
Гар тақозогар бувад, ҳам оташин.
Аз Сурайё гар бипаррад то Саро,
Нарм гардад, чун бибинад ӯ маро».
Гуфт султонаш: «Бирав, фармон турост,
Лек шодаш кун, ки некӯгӯйи мост».
Гуфт: «ӯрову дусад уммедлес,
Ту ба ман бигзор, ин бар ман навис».
Пас фигандаш соҳиб андар интизор,
Шуд зимистону даю омад баҳор.
Шоир андар интизораш пир шуд,
Пас забуни ин ғаму тадбир шуд.
Гуфт: «Агар зар на, ки дашномам диҳӣ,
То раҳад ҷонам, туро бошам раҳӣ.
Интизорам кушт, боре гӯ, бирав,
То раҳад ин ҷони мискин аз гарав».
Баъд аз онаш дод рубъи ушри он,
Монд шоир андар андешай гарон.
К-он чунон нақду чунон бисёр буд,
Ин ки дер ишкуфт, дастай хор буд!
Пас бигуфтандаш, ки он дастури род
Рафт аз дунё, Худо муздат диҳод.
Ки музоаф з-ӯ ҳамешуд он ато,
Кам ҳамеафтод бахшишро хато.
Ин замон ӯ рафту эҳсонро бибурд,
ӯ намурд алҳақ, бале, эҳсон бимурд.
Рафт аз мо соҳиби роду рашид,
Соҳиби саллохи дарвешон расид.
Рав, бигир инрову з-ин ҷо шаб гурез,
То нагирад бо ту ин соҳиб ситез.
Мо ба сад ҳилат аз ӯ ин ҳадяро
Бистадем, эй бехабар аз ҷаҳди мо.
Рӯ ба эшон карду гуфт: «Эй мушфиқон,
Аз куҷо омад, бигӯед, ин авон?
Чист номи ин вазири ҷомакан?»
Қавм гуфтандаш, ки номаш ҳам Ҳасан.
Гуфт: «Ё раб номе ону номи ин
Чун яке омад? Дареғ, эй рабби дин.
Он Ҳасан номе, ки аз як килки ӯ
Сад вазиру соҳиб ояд ҷудҷӯ.
Ин Ҳасан, к-аз риши зишти ин Ҳасан
Метавон бофид, эй ҷон, сад расан.
Бар чунин соҳиб чу шаҳ исғо кунад,
Шоҳу мулкашро абад расво кунад».
Саҳифаи 47/140
|
دفتریکوم
